ලංකාවේ කාන්තා මූලික නිවාස හා තනි මාපිය නිවාස වැඩිවීමේ ප්‍රවණතාවය
වසන්ති චතුරාණී
නාගරික හා ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල සමාජය ක්‍රමයෙන් වෙනස්වන ආකාරය නිරීක්ෂණය කරන විට, කාන්තා මූලික නිවාස (female-headed households) සහ තනි මාපිය නිවාස (single-parent households) ප්‍රමාණය ඉහළ යමින් පවතින බව දැකිය හැක. 2023 වසරේදී සිදුකළ ජනගහණ හා නිවාස සමීක්ෂණ වාර්තාවක් අනුව, ශ්‍රී ලංකාවේ නිවාස 66% කාන්තා මූලික බව දක්වා තිබේ. (ජන ලේඛන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුව, 2023). මෙම තත්ත්වය නාගරික හා ග්‍රාමීය සමාජයෙහි පවුල් ව්‍යුහයේ විශාල වෙනසක් නියෝජනය කරයි.විශේෂයෙන් කාන්තාවක් මුලික කරගත් පවුලක් සුවිශේෂි අභියෝග රැසකට මුහුණ දෙන බව ලාංකිය සමාජය දෙස බැලිමේදි පෙනි යයි.කිසියම් හේතුවක් මත ඇය සිය විවහායෙන් දික්කසාද වි තිබේ නම් තත්ත්වය වඩාත් සංකිර්ණවේ.ලාංකිය සමාජය පවුල් සංස්තාව දකින ගතානුගතික ආකල්පය ද ඊට බලපා ඇත.කෙසේ නමුත් නිළ සංඛ්‍යා ලේඛන අනුව විවාහ විරහිතත්වය (Divorce and Separation)
ශ්‍රී ලංකාවේ වාර්තා අනුව, 2022 වසරේදී විවාහය අහෝසි වූ 45%ක් සහ විවාහයන් දරු දැරියන් සමඟ තනි වූ කාන්තාවන්ගේ මූලිකත්වය දරන පවුල් තිබේ. (අධිකරණ වාර්තාව, 2022).මෙම තත්ත්වය ඉහළ යැමට ප්‍රධාන හේතුවක් ලෙස හදුනාගෙන ඇත්තේ ලාංකිය කාන්තාව මේ වන විටත් අත්පත් කරගෙන තිබෙන්නා වු ආර්තික ස්වාධිනත්වයයි.
කාන්තාවන් වැඩි වශයෙන් රැකියා නියුක්තික වීම සහ ආර්ථික කාර්යයභාර ඉටු කිරීම මෙම ප්‍රවණතාවයට මහත් බලපෑමක් ඇති කර ඇත. විශේෂයෙන්ම, රාජ්‍ය සේවාවන්, විදේශ රැකියා, සහ ව්‍යවසාය ක්ෂේත්‍රයන්හි කාන්තාවන්ගේ සක්‍රියතාව නාගරික සහ ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල කාන්තා මූලික නිවාස ප්‍රමාණය ඉහළ යාමට හේතුවකි.
ලංකාවේ දශකයකට පෙර විදෙස් ගතවන කාන්තා ශ්‍රමිකයන්ගේ සංඛ්‍යාව ඉහල අගයක් පෙන්නුම් කළද එම තත්ත්වය මේ වන විට වෙනස් වි තිබේ. මේ වනවිට
විදේශගත වූ පුරුෂයන්ගේ ගණන වර්ධනයත් සමඟ, ගෘහ ආර්ථිකය පාලනය කාන්තාවන් වෙත පැවරි තිබේ. 2021 වසරේදී විදේශගත වූ ශ්‍රී ලාංකික පුරවැසියන්ගෙන් 60% කට අධික පිරිස පුරුෂයන් වන බව නිළ සංඛ්‍යා ලේඛනවල සදහන්වේ.
තනි මාපිය නිවාස වැඩිවීමේ හේතු
- අනියත විවාහ මව්පියත්වය
තනි මාපිය නිවාස වැඩිවීමේ ප්‍රධාන හේතුවන්ගෙන් එකක් නම් නව විලාසිතාවන් සහ අනියත ව්‍යවහාරයන්ය. නාගරික ප්‍රදේශවල 25% ක් පමණ තනි මාපියත්වය දරණ පවුල් වේ. (2022 ජනගහණ වාර්තාව). - පෞද්ගලික තේරීම් හා ආර්ථික බලපෑම්
ගැහැණු පාර්ශවය, විශේෂයෙන්ම අධ්‍යාපන හා රැකියා අවස්ථා සොයා ගිය කාන්තාවන්, පවුල් ජීවිතයේ නව අභිමුඛයන් කරා යොමු වීමට තීරණ ගනී. - යුද සමයේ බලපෑම්
ශ්‍රී ලංකාවේ දශක 3ක් පුරා පැවති ගැටුම් අතරතුරදී කාන්තා මූලිකත්වය සහ තනි මාපිය නිවාස ඉහළ ගොස් ඇති බව වාර්තා වේ. උතුරු ප්‍රදේශවල සහා ආරක්ෂක සේවයේ නියත වූ පිරිස් අතර මෙම ප්‍රවණතාව වැඩි වශයෙන් දැක ගත හැක.
නාගරික සහ ග්‍රාමීය පසුබිමේ බලපෑම්
- නාගරික ප්‍රදේශ
කාන්තාවන්ගේ ආර්ථික දායකත්වය මත නාගරික ප්‍රදේශවල කාන්තා මූලික නිවාස 72% ක් වාර්තා වේ. මෙයට විශේෂ ව්‍යවසායකත්ව ක්ෂේත්‍ර සහ ආයතනික රැකියා ගැටුම් දායක වේ. - ග්‍රාමීය ප්‍රදේශ
ග්‍රාමීය ප්‍රදේශවල කාන්තා මූලික නිවාස 60%ක් වාර්තා වන අතර, විශේෂයෙන්ම පුරුෂයන්ගේ විදේශ ගමන් සහ ගෘහස්ථ ආදායම සෘජුවම මෙයට බලපායි.
ප්‍රවණතාවයේ සමාජ, ආර්ථික, හා මානසික බලපෑම්
- සමාජ බලපෑම්
කාන්තා මූලික නිවාස වලදී, පවුල් ජාලයේ සංවිධානාත්මක බවේ වෙනස් වීමක් හා දරු දැරියන්ගේ ආරක්ෂාව අඩු විය හැක. - ආර්ථික බලපෑම
කාන්තාවන්ගේ වැඩි වශයෙන් රැකියා සෙවීම සහ ආදායම උපයන මට්ටම ඉහළ යාමත් සමඟ ග්‍රාමීය ආර්ථිකය ස්ථායි මට්ටමකට පැමිණේ. - මානසික බලපෑම්
කාන්තාවන්ගේ මානසික සෞඛ්‍යය සඳහා ගැටලු මතුවිය හැක. තනි මාපියනි වීමෙන් එන පවුල් වගකීම් කාන්තාවන්ට දැඩි වගකීම් සමුදායක් පැටවේ.
නිර්දේශ සහ ප්‍රතිපත්ති යෝජනා
- කාන්තා මූලිකත්වය ශක්තිමත් කිරීම
කාන්තාවන්ට ආධාරදායක මූල්‍ය ආයතන සහ පුහුණු වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කළ යුතුය. - මානසික උපදේශන සේවා
මානසික සෞඛ්‍ය උපදේශන සේවා ග්‍රාමීය සහ නාගරික ප්‍රදේශවල පුළුල් කළ යුතුය. - සමාජ ආරක්ෂාව සහ ආධාර
කාන්තා මූලික නිවාස සඳහා සමාජ ආරක්ෂාව පිළිබඳ විශේෂ වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කළ යුතුය.
නිගමනය
කාන්තා මූලික නිවාස සහ තනි මාපිය නිවාස ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජය තුළ විශාල විපර්යාසයක් නියෝජනය කරයි. මෙම ප්‍රවණතාව ආරක්ෂාකාරී සහ සාර්ථක ජීවිත සඳහා යහපත් ප්‍රතිපත්ති, සහන, සහ මූලික ආධාර ලබා දීමෙන් ගොඩනැගිය හැකිය.
ආශ්‍රිත ග්‍රන්ථ
- ජාතික සංඛ්‍යාන දෙපාර්තමේන්තුව. (2023). 2023 ජනගහණ හා නිවාස සමීක්ෂණ වාර්තාව.
- අධිකරණ වාර්තාව. (2022). විවාහ හා විවාහ විරහිත ප්‍රවණතා.
- ලෝක බැංකුව. (2021). ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තා ආර්ථික සක්‍රියතාව.
